13. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu

“Nasıl seslendirdi(ler)?”

“Nasıl seslendirilmeli(ydi)?”

Bu dört soru, 13. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu’nun belki de en basit izahı. Sempozyum, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. kuruluş yıldönümünde, kapılarını iddialı bir temayla açıyor: Müzik Performansının Kuramsal Art Alanı.

Bilim ve sanat çevrelerinde giderek daha sık kullanılan bir kavram, art alan. Çocuk edebiyatının sosyo-kültürel art alanı ya da Haydarpaşa Garı art alanı tasarımı örneklerinde olduğu gibi. Kanımızca, art alana dair en dikkate değer tanımlama şu: “Bir sözün ya da yazının anlaşılabilmesi için önceden edinilmesi gereken bilgilerin, yaşantıların ve kanıların oluşturduğu zihinsel bütünlük”.

Yakın zamana kadar müzik tarihine ilişkin olarak sunulan tüm materyal, odağına besteciyi ve eseri aldı. Peki ya yorumcu? Müziği salt bir yazı olarak düşünmek, onun anlamını “nota içine gömülü” olarak görmek demek değil mi? İşte, müzik performansı, bu anlamı yeniden üretmemizi sağlayan yegâne şey.

Bu alana yönelik ilk kuramsal çalışmalar, 19. Yüzyıl’da sesin kayıt altına alınmasıyla birlikte doğdu. Bu sayede, o güne dek hep besteci ya da teorisyen tarafından tasarlanan müzikal etki, salt bir tahmin olmaktan öteye geçti; güvenilir işitsel kayıtlar bir “dönüm noktası” oldu. 1970’lere gelindiğinde ise, “bir performans olarak müzik” felsefesini hararetle savunan öncü kuramcılar sayesinde, müzik teorilerinin bir alt disiplini hâline geldi: Performans Analizi.

Müzikte performans, kaçınılmaz olarak şu olguyu beraberinde getiriyor: Yorum. Elbette, bir esere dair biricik ya da farklı seslendirişlerin her birini, kabaca “yorum” olarak tanımlamak mümkün. Ancak, müzik performansının kuramsal art alanı, - yorumun sadece kendisini değil -, yorumu etkileyebilecek tüm süreçlerin irdelenmesini kapsıyor.

Haziran 2023’te, kalitatif bir bilgi şöleninde bir araya gelmek dileğiyle...